|
Sztuka rzymska jest silnie uzależniona od dziejów politycznych państwa.
Dla cywilizacji rzymskiej człowiek jest widziany jako jednostką która
realizuje swoją rolę w określonej rzeczywistości historycznej. Człowiek rzymski był człowiekiem praktyki i działania, interesujący się bardziej rzeczami niż ideami, był obywatelem państwa, żywą częścia "rzeczy publicznej" - res publica , dla której wielkości słuszny był każdy wysiłek. Dlatego sztuka rzymska stała się wielka w tych dziedzinach, które mogą wzmóc ideę państwa : architektura jako praktyczny i techniczny instrument wladania światem, rzeźba historyczna jako rzeczywiste świadectwo wydarzeń. Wizualne formy miały wyjątkowo duże znaczenie w połeczeństwie, w którym słowo pisane skazane było na szczupły zasięg. Każdy okres artystyczny, każda zmienność w gustach i modelach społeczeństwa rzymskiego znajduje swe odbicie w sztuce portretu. |
 |
Wojownik z Capestrano, posąg z malowanego wapienia,
może z VI w.p.n.e. ma długą inskrypcję w języku "picena"
na lewej podporze i jest jednym z najbardziej interesujacych świadectw
sztuki italskiej przed podbojem rzymskim tych terenów. Wojownik z Capestrano jest wyjątkowo rzadkim przykładem figury pogrzebowej wielkich rozmiarów, człowieka italskiego przed podbojem tego ludu przez Rzym. Współczesny pierwszym greckim pięknym młodzieńcom nie jest z pewnością mężczyzną "pięknym i dobrym" Greków ale głową plemienia, który demonstruje wszelkie symbole władzy , uroczysty i napuszony pod wielką tarczą, która jest jego nakryciem głowy. |
Figura z brązu z I w.p.n.e.znana jako mówca, na lamówce
togi jest inskrypcja etruska, która mówi, że figura jest
dedykowana zarządowi miasta. Mówca, może dzieło etruskie, ale chyba już z ludu podbitego przez Rzym, jest to prosta figura trybuna, który unosi rękę, aby nakazać ciszę nim zacznie mówić. W swym braku jakiekkolwiek idealizacji, w swej żywotności, ta statua zawiera już najgłebsze motywy realizmu rzymskiego. |
 |
 |
W domach patrycjuszowskich trzymano w szafeczce w atrium,
obok ołtarzy domowych, portrety przodków, "patres" założycieli
rodziny i symbole autorytetu. Były to przede wszystkim maski posmiertne
odlane w wosku, potem uwieczniane w marmurze. Kolekcja masek świadczyła
o starożytności rodu, lecz zwyczaj ten był zastrzezony dla arystokracji
urzędniczej. Używane ich w ceremoniach publicznych, niesiono w procesjach gdzie przyczyniały się do podkreślenia wielkości rodu, a pośrednio podkreślały wielkość i potęgę państwa rzymskiego.
Statua Barberini, prezentowana obok pokazuje patrycjusza rzymskiego ,
ubranego w togę, który niesie wyobrażenia przodków. |
Stella pogrzebowa wymyślona jako okno, w którym
pokazują się członkowie rodziny : Lucio Vilbo i Vecilia
Hilaro z synem. Jest to typowa stella ludzi niższego stanu. Także tutaj mamy do czynienia z bardzo realistycznym odtwarzaniem rysów twarzy. |  |
| Portretowe popiersie rzymskie wywodzi się z takich form jak greckie hermy (element architektoniczny w postaci zwężanego ku dołowi słupa zwieńczonego głową lub popiersiem Hermesa a potem także innym przedstawieniem portretowym) i etruskie terrakotowe głowy wotywne. Wpierw były wspomniane wyżej woskowe maski pośmiertne, a z nich wykształcił się portret werystyczny, bardzo wiernie odtwarzający rysy modela. Uwiecznianie siebie i swoich przodków w rzeźbie to przede wszystkim przywilej patrycjuszy, lecz także stanu średniego i plebejuszy. Chłopi i rzemieślnicy a także wyzwoleńcy, czyli eks-niewolnicy obdarzeni przez swoich patronów wolnością nie rezygnowali także z portretu. Pojedyńczy lub rodzinny, popiersie lub cała figura, portret często zdobił stelle nagrobne jak to widzimy wyżej. Towarzyszące mu napisy często mówią także o tym, że osoba sportetowana jest przedstawicielem zawodu jak na przykład kowal, szewc czy młynarz. |
