Teatr

Ostatnim wielkim dziełem Andrea Palladio (1508-1580), twórcy wspaniałych willi jest Teatro Olimpico (Teatr Olimpijski) w Vicenzy skończony po jego śmierci i zainaugurowany pewnej niedzieli w marcu 1585 roku wystawieniem greckiej tragedii "Król Edyp" we włoskim przekładzie.
Było to wydarzenie bardzo ważne, ponieważ aż do tego czasu teatr nie istniał jako budowla niezależna, ale jedynie jako "miejsce teatralne". Realizowano wystawianie w kościołach świętych konwersacji, na placach ludowych spektakli, w salach lub na dziedzińcach pałaców antycznych tragedii lub także dzieł autorów współczesnych. Teraz, wraz z teatrem Palladia , urzeczywistnia się sen o budowli trwałej ze stałymi strukturami, na sposób antyczny, według modelu klasycznego.
Teatro Olimpico - Vicenza Teatro Olimpico w Vicenzy został zaprojektowany przez Palladia a ukończył go Vincenzo Scamozzi . Mały, elegancki, poważny z kolumnadą, która otacza widownię i jest wyżej ozdobiona posągami. Dla widzów amfiteatralne siedzenia . Na scenie mamy elegancką fasadę z której zdają się wychodzić trzy ulice przedłużone przez sztuczną perspektywę.
Zamyka go sufit pokryty freskami z wyobrażeniem nieba symulującymi antyczny teatr na świeżym powietrzu.
Scena Teatro Olimpico została przygotowana dla przedstawienia inauguracyjnego i miała naśladować miasto Teby, gdzie się toczyła tragedia grecka , z ulicami biegnącymi od bram. Aż do dziś ta struktura została zachowana.
Niedaleko od Mantui, książę Vespasiano Gonzaga, z bocznej linii wielkiej rodziny książęcej zaprojektował i zbudował po koniec XVI wieku w centrum swej małej posiadłości nowe miasto - jedno z tych miast idealnych , które architekci opracowywali regularne jak gwiazdy - na planie sześciokątnym z bastionami obronnymi dookoła, z ulicami biegnącymi prosto i symetrycznie. To miasto to Sabbioneta.
Vespasiano kazał zbudować pałace, galerię, bibliotekę, mennicę, muzeum, drukarnię i naturalnie teatr. Zawezwał do realizacji tego ostatniego Vicenzo Scamozziego, tego samego który ukończył był teatr Palladia w Vicenzy.
Scamozzi zaprojektował teatr w 1588 roku jako wąską i długą salę , z amfiteatralną widownią, co widzimy tu obok. Ponad widownią kolumnada. Cały teatr jest z drewna i stiuku. Podłogę ma lekko pochyloną w kierunku sceny - co dziś jest oczywiste a wówczas było genialnym pomysłem na polepszenie widoczności. Pomysł ten wszedł w powszechne użycie. Ściany boczne są pokryte przez freski wyobrażające tła architektoniczne powiększajace optycznie teatr. Jest tu też loggia w której pokazuja się szlachetnie urodzeni widzowie.
Teatr przystosowany jest ze względo na niezbyt duży rozmiar (40x30m) do spektakli dla małego dworu na prowincji. Scena obecnie jest przebudowana, wcześniej była tu architektura ze sztucznymi perspektywami jak w teatrze palladiańskim w Vicenzy.
Teatro Olimpico - Sabbioneta
Między teatrami szesnastowiecznymi ważny był też teatr rodu Medyceuszy w budynku Uffizi we Florencji (tam gdzie obecnie mieści się sławna galeria sztuki), lecz niestety nie zachował się.
Nieco później , na początku siedemnastego wieku został zaprojektowany w olbrzymim wnętrzu Pałacu Farnese w Parmie, w sali do ćwiczeń wojskowych, wielki teatr dworski.
Teatro Farnese = Parma Teatro Farnese w Parmie zaprojektował Giovan Battista Aleotti, specjalista od konstrukcji budynków i mechanizmów teatralnych. Cały z drewna i rozleglejszy niż poprzednie , z olbrzymią sceną dostosowaną do rozbudowanych i skomplikowanych scenografii, przdstawia typ pośredni między szesnastowiecznymi teatrami na wzór antyczny a późniejszymi, mocno już rozbudowanymi, z balkonami, lożami , tymi z siedemnastego wieku.
W Teatro Farnese, tu widzianym obok godny uwagi jest podwójny portyk wokół widowni i olbrzymia scena za którą była rozległa przestrzeń służąca do manewrowania skomplikowanymi maszyneriami, które obsługiwały ruchomą scenę.
Także przestrzeń w centrum widowni często była wykorzystywana do wspaniałych choreografii dworskich jak balety, wstawki muzyczne (intermezza) w przerwach przedstawień.
Budowla została opuszczona w osiemnastym wieku wraz z wygaśnięciem rodziny Farnese, potem mocno zniszczona przez bombardowanie w 1944 roku i następnie przywrócona do stanu pierwotnej świetności.
Wszystkie trzy omówione tu teatry to instytucje dworskie zarządzane przez sławne rodziny i działające dla ograniczonej publiczności. I na tym polu trzeba wyróżnić wolne i liberalne społeczeństwo Wenecji. Było ono w tej dziedzinie nadzwyczaj awangardowe. Właśnie tam miał miejsce pierwszy sezon publicznego teatru operowego, otwartego dla wszystkich widzów którzy kupili bilet i tym samym zyskiwali prawo wstępu . Sezon ten został zainaugurowany w 1634 roku w teatrze San Cassiano w Najjaśniejszej Rzeczpospolitej Weneckiej (Serennissima wł.) .

powrót do menu